Που κατασκευάζονται τα Χριστούγεννα; Σίγουρα όχι σε ένα ένα χιονισμένο χωριό στη Λαπωνία. Το πραγματικό εργαστήρι του Αη Βασίλη δεν έχει χιόνι, έλατα και ξωτικά και παράγει το 60% των χριστουγεννιάτικων στολιδιών παγκοσμίωςΤο Γίβου είναι μια μικρή κινέζικη πόλη νότια της Σανγκάης, την ύπαρξη της οποίας είναι πολύ πιθανό να αγνοείς. Ακόμα πιο πιθανό όμως είναι να έχεις αυτές τις μέρες στο σπίτι σου κάτι που κατασκευάστηκε εκεί. Δέντρο, λαμπάκια, στολίδια ή κάλτσες από αυτές που κρεμάς στο τζάκι τα Χριστούγεννα. Τα χριστουγεννιάτικα στολίδια δεν κατασκευάζονται στο εργαστήρι του Αη Βασίλη στη Λαπωνία αλλά σε αυτό το παράξενο μέρος που στεγάζονται 600 εργοστάσια. Το 60% των χριστουγεννιάτικων στολιδιών παγκοσμίως προέρχονται από αυτά τα εργοστάσια όπου δεν εργάζονται ξωτικά αλλά φτωχοί Κινέζοι και μετανάστες από γειτονικές χώρες.
«Νιώθω παγιδευμένος στο χειρότερο χριστουγεννιάτικο εφιάλτη» έγραφε στο BBC ο Tim Maughan όταν επισκέφθηκε το Γίβου. «Στο πρώτο δωμάτιο που μας ξεναγούν, βρίσκονται δεκάδες εργάτες, κυρίως γυναίκες κάτω των 20 ετών, που συναρμολογούν πλαστικά δέντρα, γκι και στεφάνια. Ένα έφηβο αγόρι βάφει στολίδια με κόκκινη μπογιά. Στο διπλανό δωμάτιο ένας άνδρας βάζει μεταλλικά σύρματα σε ένα υγρό που βράζει και κατόπιν τα λυγίζει ενώ ακόμα είναι ζεστά, για να φτιάξει κάτι που μοιάζει με κέρατα ταράνδων. Στο διπλανό δωμάτιο φτιάχνονται τα υφασμάτινα προϊόντα, όπως τα καπέλα του Αη Βασίλη που φοράς σε ένα χριστουγεννιάτικο πάρτι και έχεις πετάξει μέχρι την πρωτοχρονιά. Μπροστά μου ένα κορίτσι ράβει ασταμάτητα τέτοια καπέλα. Κάθε ένα που τελειώνει το αφήνει να πέσει μπροστά στη μηχανή, όπου έχει σχηματιστεί μια στοίβα. Στον πάνω όροφο είναι το δωμάτιο με τα πλαστικά, όπου δουλεύουν κυρίως νεαροί άνδρες. Η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική από τα χημικά. Λιώνουν το πλαστικό και το βάζουν σε καλούπια για να φτιάξουν στολίδια. Η διαδικασία είναι επαναλαμβανόμενη και πιθανότατα επικίνδυνη για την υγεία τους».
Ο δημοσιογράφος του BBC δήλωνε έκπληκτος από τη χειρωνακτική εργασία που απαιτούσε όλο αυτό. «Αν με ρωτούσε κάποιος πριν το δω, αφελώς θα απαντούσα ότι κατασκευάζονται σε αυτοματοποιημένα εργοστάσια. Η αλήθεια όμως είναι ότι το μυστικό της επιτυχίας στον κινέζικο κατασκευαστικό τομέα, είναι να κρατούν το εργατικό κόστος τόσο χαμηλά, ώστε να είναι πιο φθηνό να φτιάξεις κάτι με το χέρι παρά με μηχανές. Ένας από τους μάνατζερ του εργοστασίου μου είπε πως οι εργάτες πληρώνονται 200 με 300 δολάρια το μήνα για να δουλεύουν έξι μέρες την εβδομάδα, τουλάχιστον 12 ώρες την ημέρα».
Μία τέτοια περίπτωση είναι ο 19χρονος Γουέι που πήγε να δουλέψει στο Γίβου μαζί με τον πατέρα του, προκειμένου να μαζέψει χρήματα για να παντρευτεί. Κάθε μέρα έπαιρνε χιονονιφάδες από πολυεστέρα, τις βουτούσε σε κόλλα και μετά τις έριχνε σε κόκκινη χρυσόσκονη. Για όσο διάστημα έμεινε εκεί, έφτιαχνε περίπου 5.000 τέτοια στολίδια κάθε μέρα, χωρίς να γνωρίζει καν τι είναι τα Χριστούγεννα. «Μάλλον είναι κάτι σαν την Κινέζικη Πρωτοχρονιά για τους ξένους» δήλωνε στο κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων. Είναι χαρακτηριστικές οι φωτογραφίες που έχει δημοσιεύσει ο Guardian με τους δυο Κινέζους στο τέλος της βάρδιας τους, καλυμμένους με κόκκινη σκόνη, να έχουν χρησιμοποιήσει τουλάχιστον δέκα μάσκες, προκειμένου να μην ανασαίνουν τη δηλητηριώδη χημική ουσία. Μάλιστα, ο πατέρας του Γουέι φορούσε όλη τη μέρα ένα κόκκινο καπέλο Άγιου Βασίλη, για να μην γίνουν τα μαλλιά του κόκκινα από τη μπογιά…
Πριν λίγα χρόνια η ΜΚΟ Students & Scholars Against Corporate Misbehaviour (SACOM) είχε κρούσει τον κώδωνα του κίνδυνου, κατηγορώντας τις κινεζικές εταιρείες ότι υποχρεώνουν τους περίπου 3.5 εκατομμύρια εργαζομένους στην βιομηχανία κατασκευής παιχνιδιών και χριστουγεννιάτικων στολιδιών να δουλεύουν υπό άθλιες συνθήκες, αδιαφορώντας παντελώς για την υγεία τους.
Στους δρόμους της πόλης Γίβου βλέπει κανείς LED φωτάκια, χριστουγεννιάτικες κάλτσες κάθε μεγέθους, πλαστικά έλατα σε κίτρινο, μπλε και ροζ φλουό, πλαστικά κουκουνάρια σε χρυσό και ασημένιο και το κόκκινο χρώμα να επικρατεί παντού.
Λίγο πιο κάτω από το εργοστάσιο, βρίσκεται η αγορά του Γίβου, η μεγαλύτερη αγορά χονδρικής μικρών εμπορευμάτων στον κόσμο. Καλύπτει έκταση τεσσάρων εκατομμυρίων τετραγωνικών μιλίων και έχει 62.000 δωμάτια. Υπολογίζεται ότι την επισκέπτονται 40.000 άνθρωποι την ημέρα, 5.000 εκ των οποίων υπολογίζεται ότι είναι αγοραστές από άλλες χώρες. Σύμφωνα με τον Tim Maughan, μοιάζει σαν ένα τεράστιο εμπορικό κέντρο, χωρισμένο σε πέντε διαμερίσματα. «Μόνο αν αρχίσεις να το περπατάς συνειδητοποιείς το μέγεθός του. Μπήκα στο πρώτο διαμέρισμα και είδα μπροστά μου ένα διάδρομο με μαγαζιά που είχαν μόνο στυλό και μολύβια. Περπατούσα επί 15 λεπτά και εξακολουθούσα να βλέπω στυλό και μολύβια».
Η παραγωγή των χριστουγεννιάτικων στολιδιών ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο. Τώρα που εμείς γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα, οι Κινέζοι εργάτες φτιάχνουν επετειακά είδη για του Αγίου Βαλεντίνου και το Πάσχα.
