Βόμβα υδρογόνου: Ο Έντουαρντ Τέλερ ήταν ο "πατέρας" του πιο ισχυρού όπλου

Η βόμβα υδρογόνου, ο εφεύρετης της, Έντουαρντ Τέλερ και η παγκόσμια ανησυχία για τη δοκιμή της νωρίτερα σήμερα από τη Βόρεια Κορέα.

Η βόμβα υδρογόνου αποτελεί το πιο ισχυρό όπλο παγκοσμίως. Ο Έντουαρντ Τέλερ, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 95 ετών πριν λίγα χρόνια, είναι ο "πατέρας" της βόμβας υδρογόνου, η οποία προκαλεί παγκόσμια ανησυχία έπειτα από τη δοκιμή της από την Βόρεια Κορέα νωρίτερα σήμερα.

Ποιος ήταν ο Έντουαρντ Τέλερ

Η εικόνα που έχει ο μέσος πολίτης για τον Δρ. Τέλλερ είναι αυτή που οι διάφορες οργανώσεις για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων έχουν καλλιεργήσει, δηλαδή του πολεμοχαρούς και ανήθικου που στιγμάτισε με την παρουσία του την παγκόσμια επιστήμη.

Η ενασχόλησή μου με την πυρηνική αστροφυσική και τη φυσική των πυρηνικών όπλων με έφερε μοιραία σε στενή επαφή με τις εργασίες και το έργο του και θεωρώ υποχρέωσή μου να καταθέσω μερικές σκέψεις σε όσους Έλληνες θα ήθελαν να δουν μια άλλη πτυχή του γνωστού επιστήμονα.

Ο Δρ.Έντουαρντ Τέλλερ γεννήθηκε σε μια μεσοαστική οικογένεια της Ουγγαρίας ενώ σπούδασε και εργάστηκε στη Γερμανία υπό την επίβλεψη του καθηγητή Βέρνερ Χάιζεμπεργκ (γνωστό από την αρχή της απροσδιοριστίας). Κατόπιν έφυγε από τη ναζιστική Γερμανία για να εργαστεί στη Δανία κοντά σε μια μεγαλοφυΐα της θεωρητικής φυσικής το Νίλς Μπόρ. Ήταν αυτός που οδήγησε με το αυτοκίνητό του τον Λέο Ζιλάρντ και Άλμπερτ Άΐνσταιν στο Ρούσβελτ για να τον πείσουν ότι αν οι ΗΠΑ δεν κατασκεύαζαν πρώτοι την πυρηνική βόμβα οι Γερμανοί και ο Χάιζεμπεργκ ίσως κέρδιζαν την πυρηνική κούρσα. Όπως θα πει ο ίδιος αργότερα, πήγε και αυτός εκεί όχι γιατί η άποψη του είχε καμία βαρύτητα στο Ρούσβελτ αλλά γιατί κανείς από τους άλλους δύο δεν ήξερε να οδηγεί!

Σε πολύ νεαρή ηλικία έχασε το δεξί του πόδι σε ένα οδικό ατύχημα και το βάδισμά του μαζί με τη βαριά του ουγγρική προφορά των αγγλικών άφηναν πίσω του μια μόνιμη εντύπωση. Ο Δρ.Τέλλερ δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατασκευή της πρώτης πυρηνικής βόμβας. Ο Δρ. Οπενχάιμερ (Διευθυντής του σχεδίου Μανχάταν που κατασκεύασε την πρώτη πυρηνική βόμβα) δεν τον συμπαθούσε ιδιαίτερα εξ’ αιτίας της εμμονής του Δρ. Τέλλερ με την συσκευή “Σούπερ” όπως αποκαλούσε την βόμβα Υδρογόνου. Ο Δρ. Τέλλερ πίστευε ότι το σχέδιο Μανχάταν έπρεπε εξ’αρχής να εστιαστεί στη θερμοπυρηνική έκρηξη και όχι στην έκρηξη σχάσης. Για το λόγο αυτό ο Δρ. Οπενχάιμερ έδωσε την διεύθυνση της ομάδας θεωρητικής φυσικής του σχεδίου Μανχάταν στον Δρ. Χάνς Μπίτε, ο οποίος έφερε σε πέρας το δύσκολο έργο της αρχιτεκτονικής της βόμβας.

Η αντιπαλότητα με τον κάτοχο βραβείου Νόμπελ, Δρ. Χανς Μπίτε

Ο Δρ. Χάνς Μπίτε, ο οποίος είναι πλέον κάτοχος του βραβείου Νόμπελ στην πυρηνική αστροφυσική, δεν συμπάθησε ποτέ τον Δρ.Τέλλερ. Συγκεκριμένα, σε συνεργασία με τον Οπενχάιμερ, πίεσε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να μη δεχτεί την πρόταση κατασκευής της βόμβας Υδρογόνου που ο Δρ.Τέλλερ είχε υποβάλλει. Όλες αυτές όμως οι προσπάθειες στοίχισαν την καριέρα του Οπενχάιμερ και δεν εμπόδισαν καθόλου το σχέδιο του Δρ.Τέλλερ το οποίο ενίσχυσε η ταχύτατη πυρηνικοποίηση της Ρωσίας.

Αφού λοιπόν ο αντίπαλός του ο Δρ.Οπενχάιμερ ανέλαβε μεταπολεμικά το εργαστήριο όπλων του Λός Άλαμος ο Δρ.Τέλλερ πέτυχε να ιδρύσει το δικό του εργαστήριο (γνωστό ως Λόρενς Λίβερμορ) το οποίο εστίασε αποκλειστικά στην κατασκευή της βόμβας υδρογόνου. Η βόμβα αυτή σχεδιάστηκε σε συνεργασία με τον Δρ.Στάνισλαβ Ούλαμ του οποίου όμως η συνεισφορά επισκιάστηκε από την προσωπικότητα του Δρ.Τέλλερ. Κανείς άλλος αμερικανός επιστήμονας, ούτε ο ίδιος ο Οπενχάιμερ, δεν έλαβε τόσες τιμές και αξιώματα από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του υπήρξε μόνιμος επιστημονικός σύμβουλος των προέδρων των ΗΠΑ σε θέματα όπλων υψηλής ενέργειας ενώ δίδαξε στα σημαντικότερα πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Για τους εντός των τειχών η σφραγίδα του Δρ.Τέλλερ ήταν προφανής σε όλα τα σημαντικά οπλικά επιτεύγματα των ΗΠΑ, τους πυρηνικούς πυραύλους υποβρυχίων, την αντιβαλλιστική ασπίδα, τα μίνι-πυρηνικά, τα μη θανατηφόρα όπλα. Το εργαστήριό του Δρ.Τέλλερ διέθετε επιστήμονες με την ειδικότητα “Διδάκτωρ Θανατολογίας”, με σκοπό την μεγιστοποίηση των θανατηφόρων αποτελεσμάτων των όπλων.

Τα συναισθήματα δέους, θαυμασμού, αλλά και φόβου

Ο Δρ.Έντουαρντ Τέλλερ προκαλούσε ανάμικτα αισθήματα δέους, θαυμασμού και φόβου σε όποιον γνώριζε την ιδιότητά του. Όμως αν κανείς διαβάσει τις επιστημονικές του δημοσιεύσεις του και ιδιαίτερα αυτές που έκανε στην πυρηνική αστροφυσική θα διακρίνει μια μεγαλοφυΐα.

Και ενώ οι ΗΠΑ αναθεματίζουν τους ανατολίτες οπλικούς επιστήμονες, ηρωοποιούν τους δικούς τους και τους προβάλουν ως υπόδειγμα. Μέσα στη θάλασσα των βραβείων που του έχει απονείμει η κυβέρνηση των ΗΠΑ, μόλις ο πρόεδρος Μπους έμαθε ότι το τέλος του Δρ.Τελλερ ήταν θέμα λίγων εβδομάδων (λόγω βαρύτατου εγκεφαλικού) του απένειμε τη μεγαλύτερη διάκριση του αμερικανικού έθνους, το προεδρικό μετάλλιο της ελευθερίας. Λίγο καιρό πριν το θάνατό του ο Ούγγρος πρόεδρος του είχε απονείμει ένα αντίστοιχο μετάλλιο αποκαλώντας τον υπόδειγμα Ούγγρου επιστήμονα.

Η βόμβα υδρογόνου αποτελεί το πιο ισχυρό όπλο παγκοσμίως. Ο Έντουαρντ Τέλερ, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 95 ετών πριν λίγα χρόνια, είναι ο "πατέρας" της βόμβας υδρογόνου, η οποία προκαλεί παγκόσμια ανησυχία έπειτα από τη δοκιμή της από την Βόρεια Κορέα νωρίτερα σήμερα.

Ποιος ήταν ο Έντουαρντ Τέλερ

Η εικόνα που έχει ο μέσος πολίτης για τον Δρ. Τέλλερ είναι αυτή που οι διάφορες οργανώσεις για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων έχουν καλλιεργήσει, δηλαδή του πολεμοχαρούς και ανήθικου που στιγμάτισε με την παρουσία του την παγκόσμια επιστήμη.

Η ενασχόλησή μου με την πυρηνική αστροφυσική και τη φυσική των πυρηνικών όπλων με έφερε μοιραία σε στενή επαφή με τις εργασίες και το έργο του και θεωρώ υποχρέωσή μου να καταθέσω μερικές σκέψεις σε όσους Έλληνες θα ήθελαν να δουν μια άλλη πτυχή του γνωστού επιστήμονα.

Ο Δρ.Έντουαρντ Τέλλερ γεννήθηκε σε μια μεσοαστική οικογένεια της Ουγγαρίας ενώ σπούδασε και εργάστηκε στη Γερμανία υπό την επίβλεψη του καθηγητή Βέρνερ Χάιζεμπεργκ (γνωστό από την αρχή της απροσδιοριστίας). Κατόπιν έφυγε από τη ναζιστική Γερμανία για να εργαστεί στη Δανία κοντά σε μια μεγαλοφυΐα της θεωρητικής φυσικής το Νίλς Μπόρ. Ήταν αυτός που οδήγησε με το αυτοκίνητό του τον Λέο Ζιλάρντ και Άλμπερτ Άΐνσταιν στο Ρούσβελτ για να τον πείσουν ότι αν οι ΗΠΑ δεν κατασκεύαζαν πρώτοι την πυρηνική βόμβα οι Γερμανοί και ο Χάιζεμπεργκ ίσως κέρδιζαν την πυρηνική κούρσα. Όπως θα πει ο ίδιος αργότερα, πήγε και αυτός εκεί όχι γιατί η άποψη του είχε καμία βαρύτητα στο Ρούσβελτ αλλά γιατί κανείς από τους άλλους δύο δεν ήξερε να οδηγεί!

Σε πολύ νεαρή ηλικία έχασε το δεξί του πόδι σε ένα οδικό ατύχημα και το βάδισμά του μαζί με τη βαριά του ουγγρική προφορά των αγγλικών άφηναν πίσω του μια μόνιμη εντύπωση. Ο Δρ.Τέλλερ δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατασκευή της πρώτης πυρηνικής βόμβας. Ο Δρ. Οπενχάιμερ (Διευθυντής του σχεδίου Μανχάταν που κατασκεύασε την πρώτη πυρηνική βόμβα) δεν τον συμπαθούσε ιδιαίτερα εξ’ αιτίας της εμμονής του Δρ. Τέλλερ με την συσκευή “Σούπερ” όπως αποκαλούσε την βόμβα Υδρογόνου. Ο Δρ. Τέλλερ πίστευε ότι το σχέδιο Μανχάταν έπρεπε εξ’αρχής να εστιαστεί στη θερμοπυρηνική έκρηξη και όχι στην έκρηξη σχάσης. Για το λόγο αυτό ο Δρ. Οπενχάιμερ έδωσε την διεύθυνση της ομάδας θεωρητικής φυσικής του σχεδίου Μανχάταν στον Δρ. Χάνς Μπίτε, ο οποίος έφερε σε πέρας το δύσκολο έργο της αρχιτεκτονικής της βόμβας.

Η αντιπαλότητα με τον κάτοχο βραβείου Νόμπελ, Δρ. Χανς Μπίτε

Ο Δρ. Χάνς Μπίτε, ο οποίος είναι πλέον κάτοχος του βραβείου Νόμπελ στην πυρηνική αστροφυσική, δεν συμπάθησε ποτέ τον Δρ.Τέλλερ. Συγκεκριμένα, σε συνεργασία με τον Οπενχάιμερ, πίεσε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να μη δεχτεί την πρόταση κατασκευής της βόμβας Υδρογόνου που ο Δρ.Τέλλερ είχε υποβάλλει. Όλες αυτές όμως οι προσπάθειες στοίχισαν την καριέρα του Οπενχάιμερ και δεν εμπόδισαν καθόλου το σχέδιο του Δρ.Τέλλερ το οποίο ενίσχυσε η ταχύτατη πυρηνικοποίηση της Ρωσίας.

Αφού λοιπόν ο αντίπαλός του ο Δρ.Οπενχάιμερ ανέλαβε μεταπολεμικά το εργαστήριο όπλων του Λός Άλαμος ο Δρ.Τέλλερ πέτυχε να ιδρύσει το δικό του εργαστήριο (γνωστό ως Λόρενς Λίβερμορ) το οποίο εστίασε αποκλειστικά στην κατασκευή της βόμβας υδρογόνου. Η βόμβα αυτή σχεδιάστηκε σε συνεργασία με τον Δρ.Στάνισλαβ Ούλαμ του οποίου όμως η συνεισφορά επισκιάστηκε από την προσωπικότητα του Δρ.Τέλλερ. Κανείς άλλος αμερικανός επιστήμονας, ούτε ο ίδιος ο Οπενχάιμερ, δεν έλαβε τόσες τιμές και αξιώματα από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του υπήρξε μόνιμος επιστημονικός σύμβουλος των προέδρων των ΗΠΑ σε θέματα όπλων υψηλής ενέργειας ενώ δίδαξε στα σημαντικότερα πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Για τους εντός των τειχών η σφραγίδα του Δρ.Τέλλερ ήταν προφανής σε όλα τα σημαντικά οπλικά επιτεύγματα των ΗΠΑ, τους πυρηνικούς πυραύλους υποβρυχίων, την αντιβαλλιστική ασπίδα, τα μίνι-πυρηνικά, τα μη θανατηφόρα όπλα. Το εργαστήριό του Δρ.Τέλλερ διέθετε επιστήμονες με την ειδικότητα “Διδάκτωρ Θανατολογίας”, με σκοπό την μεγιστοποίηση των θανατηφόρων αποτελεσμάτων των όπλων.

Τα συναισθήματα δέους, θαυμασμού, αλλά και φόβου

Ο Δρ.Έντουαρντ Τέλλερ προκαλούσε ανάμικτα αισθήματα δέους, θαυμασμού και φόβου σε όποιον γνώριζε την ιδιότητά του. Όμως αν κανείς διαβάσει τις επιστημονικές του δημοσιεύσεις του και ιδιαίτερα αυτές που έκανε στην πυρηνική αστροφυσική θα διακρίνει μια μεγαλοφυΐα.

Και ενώ οι ΗΠΑ αναθεματίζουν τους ανατολίτες οπλικούς επιστήμονες, ηρωοποιούν τους δικούς τους και τους προβάλουν ως υπόδειγμα. Μέσα στη θάλασσα των βραβείων που του έχει απονείμει η κυβέρνηση των ΗΠΑ, μόλις ο πρόεδρος Μπους έμαθε ότι το τέλος του Δρ.Τελλερ ήταν θέμα λίγων εβδομάδων (λόγω βαρύτατου εγκεφαλικού) του απένειμε τη μεγαλύτερη διάκριση του αμερικανικού έθνους, το προεδρικό μετάλλιο της ελευθερίας. Λίγο καιρό πριν το θάνατό του ο Ούγγρος πρόεδρος του είχε απονείμει ένα αντίστοιχο μετάλλιο αποκαλώντας τον υπόδειγμα Ούγγρου επιστήμονα.

Η αλήθεια είναι ότι χωρίς αυτόν σήμερα οι ΗΠΑ θα είχαν μόνο ένα πυρηνικό οπλοστάσιο όπως η Κίνα, η Ινδία και το Πακιστάν. Η απώλεια του Δρ.Έντουαρντ Τέλλερ άφησε ένα δυσαναπλήρωτο κενό στην πυρηνική φυσική ενώ, δεν μείωσε καθόλου τον κίνδυνο εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων όπως πολλοί ίσως βιάστηκαν να πιστέψουν. 

Ο Έντουαρντ Τέλερ άφησε την τελευταία του πνοή στις 9 Σεπτεμβρίου 2003 χτυπημένος από εγκεφαλικό επεισόδιο στο σπίτι του στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Ήταν 95 ετών…

πηγη